Yeneroğlu: “Fransa’da banliyö ayaklanmasını doğuran kurumsal ırkçılıkla mücadele edilmedi”

İstanbul Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Mustafa Yeneroğlu, Fransa banliyölerinde 27 Ekim 2005 tarihinde başlayan ayaklanmaların yıldönümü nedeniyle yaptığı basın açıklamasında, “Banliyö ayaklanmalarını doğuran nedenlerle mücadele edilmediği gibi aşırı sağa desteğin artmasıyla yeni sorunların doğmasına zemin hazırlanmıştır.” dedi. Yeneroğlu açıklamasında şunları kaydetti:

“27 Ekim 2005 tarihinde Zyed Benna (17), Bouna Traoré (15) ve Muhittin Altun’un (17) da aralarında bulunduğu bir grup genç top oynadıktan sonra evlerine dönmek üzere yola çıkmışlardı. Ancak inşaat alanına yakın bir bina sakininin asılsız ihbarı neticesinde peşlerine takılan polisten kaçmak niyetiyle sığındıkları elektrik trafosunda akıma kapılmaları sonucunda Zyed ve Bouna hayatlarını kaybettiler, Muhittin ise ağır yaralandı. Yaşanan bu elim hadise siyasilerin banliyödeki topluma ilişkin olumsuz ve rahatsız edici söylemleriyle birleşince ‘banliyö olayları’ olarak adlandırılan sürecin başlamasına sebep oldu.

Hadiselerin büyümesi neticesinde kamu düzeni ve güvenliğinin yeniden tesis edilmesi hedefiyle ülkenin 25 ayrı bölgesinde olağanüstü hâl ilan edilmesine varan kararların alınması, güvenlik güçlerinin orantısız güç kullanımı, banliyö gençlerinin bazı kesimlerde doğrudan suçla özdeşleştirilmesi meseleyi daha da içinden çıkılamaz bir hâle getirmiştir. Olaylar yapıcı yöntemlerle kontrol altına alınabilecekken banliyölerdeki işsizliğin, kirliliğin ve bunların gençlere etkisinin göz ardı edilmesiyle beraber yaşanan gerginlik çatışmaya dönüşmüştür. Fransa’nın ayrılmaz bir parçası olan göçmenlere ve göç kökenli insanlara yönelik bazı siyasilerin ve emniyet güçlerinin yaklaşımları, kurumsal ayrımcılık sorununu da gündeme taşımıştır. Ülke çapında göçmenlere yönelik eğitim ve iş piyasasında fırsat eşitliğinin önündeki engellerin kaldırılması ve göçmen nüfusun yoğunlukla yaşadığı bölgelere daha fazla kamusal desteğin sağlanması sorunları aşmada önemli bir ihtiyaçtır.

Banliyö olayları göçmenler bağlamında birçok konuyu tartışmaya açsa da bugün geride bırakılan on yılı aşkın sürenin ardından banliyö sorununa ilişkin gerekli adımların yeteri kadar atılmadığını, 15-24 yaş grubundaki işsizlik oranının daha da arttığını ve Fransa siyasetinin daha da sağa kaydığını gözlemliyoruz. Birikmiş sorunların yapıcı bir şekilde çözülememesi gelecekte de kamu düzenini bozabilecek olayların yaşanmasına zemin hazırlamaktadır. Üstelik bu durum toplumsal güvensizlik ortamının oluşmasına ve kutuplaşmaya da sebebiyet vermektedir. Yaşanan bu acı hadiselerin ardından belki de bugün zihinleri meşgul etmesi gereken en önemli konu hiçbir suç işlememiş gençleri polisi görünce korkup kaçmaya iten nedenlerin sorgulanmasıdır.”

Fransa’da Ayaklar Altına Alınan İnsanlık Onuru

İstanbul Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Mustafa Yeneroğlu, Fransa’nın bazı sahil şehirlerinde laiklik ve terör olayları gerekçe gösterilerek alınan burkini yasağını sert bir dilde eleştirdi. Yasak nedeniyle zabıtaların sahildeki Müslüman kadınların burkini mayolarını çıkartması taleplerini insan onurunu zedeleyici bir eylem olarak niteleyen Yeneroğlu, “Fransa’yı bu onur kırıcı yasak ile yüzleşmeye ve sorumlu siyasi aktörleri de siyaset arenasında gerekli söylemleri geliştirmeye davet ediyorum” dedi. Yeneroğlu açıklamasında şunları kaydetti:

“Fransa’nın bazı sahil şehirlerinde laiklik ve terör saldırıları gerekçe gösterilerek insan onuruna ve hukuka aykırı bir şekilde Müslüman kadınların burkini mayoları yasaklandı. Fransa’nın turistik kenti Nice sahillerinde, son haftalarda yaşanan gelişmeler esefle takip ettiğimiz tesettür mayo tartışmalarını oldukça çirkin bir boyuta taşımıştır. İnsan hakları söyleminin merkezinde olan Fransa’da, başörtülü kadınların toplum içinde ve üstelik güvenlik güçleri eliyle bu şekilde aşağılanması, hayret verici bir gelişmedir. Müslüman kadının tesettür mayosunun kolluk kuvvetleri tarafından çıkartılmaya zorlanmasına ilişkin görüntü, geçmişte dünya kamuoyunda yer alan insan hak ve onurunu zedeleyici, vicdanı yaralayıcı fotoğraf karelerine eklenmiştir.
İnsan onurunu ayaklar altına alan bu uygulamanın terörle mücadele kılıfıyla sunulması ise İslam’a ve bu dine mensup olanlara yapılmış en büyük hakarettir. Mensup oldukları dine göre giyinmeyi tercih eden kadınlar, çok çirkin, çarpık ve kirli bir varsayım üzerinden terörist muamelesi görmektedir. Bu varsayımı hukuki bir temele oturtmak ise daha da endişe vericidir. Söz konusu uygulama Müslümanları ötekileştiren ve daha da kötüsü aşırı gruplara hizmet eden bir uygulamadır. Unutulmamalıdır ki hain terör odakları, bu gibi olayları “fırsat” saymaktadır. Kıyafet üzerinden kadınları aşağılayan ve onlara cezai yaptırımlar getiren bu uygulama derhal son bulmalıdır.

Başta İnsan Hakları Kuruluşları olmak üzere Fransa’daki sivil toplum kuruluşlarına, sözkonusu yasağa ilişkin gerekli toplumsal duyarlılığın oluşturulması için büyük rol düşmektedir. Bu çerçevede Fransız STK’ları hukuki ve siyasi alanda mücadele başlatarak bu onur kırıcı soruna çözüm üretilmesine yardımcı olmalıdır. Ancak maalesef ki bu görevi üstlenen kuruluşların da bazı siyasiler ve medya organları tarafından radikal grupların temsilcileri olarak sunulduğuna şahitlik ediyoruz. Bu kapsamda başlatılan hukuk mücadelesinin öncüsü Fransa’da İslamofobiye Karşı Ortak Girişim’in (Collectif Contre l’İslamophobie en France) hakkında çıkarılan asılsız haberlerle baskı altına alınma çabası da kabul edilemez. Kadınların hak ve özgürlüğü için meşru yoldan mücadele eden bir oluşumun, bu şekilde itibarsızlaştırılmaya çalışılmasını kınıyorum.

Yaklaşık bir aydır devam eden yersiz uygulama karşısında sergilenen bu kayıtsızlık halinin giderilmesi elzemdir. Fransa’yı terörle mücadele ve laiklik kisvesiyle temellendirilen bu onur kırıcı yasak ile yüzleşmeye ve sorumlu siyasi aktörleri de siyaset arenasında gerekli söylemleri geliştirmeye davet ediyorum.”